Ukrayna hükümeti ve Batılı müttefikleri bu oylamaları, Kremlin tarafından sahneye konan ve Moskova'nın daha fazla toprak ilhak etmek için kullanabileceği "düzmece" referandumlar olarak değerlendiriyor.
Oylamalar Ukrayna'nın dört farklı bölgesinde yapıldı:
- Donetsk ve Luhansk: Doğuda daha önce cumhuriyet ilan eden ayrılıkçı bölgeler
- Herson ve Zaporijya: Güneyde Rusya'nın kontrolünde olan bölgeler
Oylamalar uluslararası kabul görmediğinden, süreç seçim hilesi açısından bağımsız olarak izlenmedi.
Rusya'nın dört bir yanına dağılmış olan mülteciler, daha önce ilhak edilen Kırım da dahil olmak üzere, onlarca seçim merkezinde oy kullandı.
Oy verme işlemi dört gündür devam ediyordu.
Donetsk ve Luhansk'taki Kremlin yanlısı yönetimlerin haber ajansları, seçmenlerin yüzde 99,23'ünün Rusya'ya katılmaktan yana oy kullandığını savundu.
Ukrayna topraklarının yaklaşık yüzde 15'ini oluşturan ve savaştan zarar gören bölgelerde dört milyon kadar kişiden oy kullanmaları istendi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Cuma günü Rusya parlamentosunun ortak oturumunda yapacağı bir konuşmada dört bölgenin ilhakını ilan edebileceği yönünde spekülasyonlar var.
Putin, Mart 2014'te Ukrayna'nın Kırım Yarımadası'nın benzer şekilde tanınmayan bir referandumun ardından Rusya'ya katıldığını açıklamıştı.
Rusya'nın bu dört bölgeyi ilhak etmesi savaşı yeni ve daha tehlikeli bir boyuta taşıyabilir; zira Moskova, Ukrayna'nın bu bölgeleri geri alma girişimini kendi egemenlik alanına bir saldırı olarak nitelendiriyor.
İngiltere referandumlara, oylamaların uygulanmasında görev alan üst düzey Rus yetkilileri hedef alan yeni yaptırımlarla karşılık verirken, ABD de Moskova'yı daha fazla toprak ilhak etmesi halinde daha fazla ekonomik yaptırım uygulayacağı konusunda uyardı.
Ukrayna'dan 'etkili' yaptırım çağrısı
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, oylamaların Ukrayna'nın askeri planlarını değiştirmeyeceğini söyledi ve Avrupa Birliği'ni Rusya'ya daha fazla yaptırım uygulamaya çağırdı.
Kuleba, "Kozmetik ekonomik tedbirlerle sınırlı yaptırımlar yeterli olmayacaktır" dedi ve ekledi:
"Rus ekonomisini vuracak türden şeylerle son derece ciddi, etkili bir tepkiye ihtiyacımız var. Sözde referandumlara verilen tepki ne kadar yumuşak olursa, Rusya'nın gerilimi tırmandırma ve daha fazla toprak ilhak etme motivasyonu o kadar artar."
Putin, referandumların Ukrayna'nın etnik Ruslara ve Rusça konuşanlara uyguladığı zulmü durdurma amacı taşıdığını savundu. Ukrayna hükümeti ise bu suçlamayı reddediyor.
Rus lider televizyonda yaptığı açıklamada, "Bu referandumun yapıldığı tüm bölgelerdeki insanları kurtarma düşüncesi ilk sırada ve tüm toplumumuzun ve ülkemizin ilgi odağındadır" dedi.
NATO Genel Sekreteri: Düzmece referandumlar uluslararası hukuk ihlali
Ukrayna'da Rusya'nın düzenlediği tek taraflı referandumlar, NATO'dan da tepki aldı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, referandumu 'uluslararası hukukun açıkça ihlali' olarak değerlendirdi.
Stoltenberg, Donetsk, Luhansk, Herson ve Zaporijya'da yapılan referandumların hiçbir hukuki geçerliliği olmadığını söyledi, 'Bu topraklar Ukrayna toprakları' dedi.
Stoltenberg, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile de görüştüğünü ve 'NATO müttefiklerinin Ukrayna'nın egemenliği ve kendini savunma hakkı için sarsılmaz desteğinin devam edeceğini kendisine ilettiğini' açıkladı.
Zelenskiy de Stoltenberg ile NATO'dan gelecek yeni destekleri görüştüklerini belirtti.
Referanduma yardımcı olan Ukraynalılar 'ceza alabilir'
Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Danışmanı Mikhailo Podolyak, Rusya'nın Ukrayna'da yürüttüğü savaşta kontrolü ele geçirdiği bölgelerde düzenlediği referanduma yardım eden Ukrayna vatandaşlarının, 'vatana ihanetle suçlanacağı ve en az beş yıl hapis cezası alacağını' açıkladı.
Podolyak, yaptığı açıklamada, elinde yüzlerce kişilik 'işbirlikçi' listesi olduğunu söyledi. Podolyak, referanduma yardımcı olanlar dışında, Rusya tarafından referandumda 'evet' oyu vermeye zorlanan Ukraynalıların ise hiçbir cezayla karşı karşıya kalmayacağını belirtti.
