Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un bir yıl önce yaptığı "NATO'nun beyin ölümü gerçekleşmiştir" çıkışının ardından başlatılan reform planlarında ilk somut sonuçlar alındı. Macron, geçen yıl ABD'nin Suriye'den çekilme kararı ve Türkiye'nin Suriye'ye Barış Pınarı harekatını başlatmasına tepki olarak bu çıkışı yapmış, bu tür önemli kararların müttefiklerle istişare edilmemesini ve NATO'nun sessiz kalmasını eleştirmişti.
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas'ın girişimiyle oluşturulan uzmanlar komisyonu raporunu tamamlayarak dün üye ülkelere gönderdi. Alman dpa ajansının aktardığına göre rapor, NATO içinde siyasi işbirliği ve iletişimi güçlendirmek üzere 140 tavsiye içeriyor.
NATO-AB İlişkilerinin Güçlendirilmesi
Eski bakan ve diplomatların da aralarında bulunduğu uzmanlar tarafından hazırlanan rapordaki öneriler arasında, NATO üyesi olmayan AB ülkelerin devlet ve hükümet başkanlarının NATO zirveleri çerçevesinde yapılan görüşmelere davet edilmesi de yer alıyor. Bu öneriyle NATO ile AB arasında işbirliğinin daha da güçlendirilmesi hedefleniyor.
Ancak özellikle Kıbrıs sorunu nedeniyle NATO üyesi Türkiye'nin bu tür bir planı veto edeceğine kesin gözüyle bakılıyor. Türkiye AB üyesi Güney Kıbrıs'ı "Kıbrıs Cumhuriyeti" olarak tanımıyor, bunun yerine Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ifadesini kullanıyor. NATO-AB yakınlaşmasına AB'den ayrılan Britanya'nın da sıcak bakmadığı belirtiliyor.
AB ülkeleri arasında NATO'ya üye olmayan ülkeler Kıbrıs'ın yanı sıra Avusturya, Finlandiya, İrlanda, Malta ve İsveç.
Vetoları Zorlaştırma Planı
Türkiye 2017 yılında Avusturya ile yaşanan siyasi gerilim nedeniyle Avusturya'nın NATO ile ortaklık programlarına dahil edilmesini de engellemişti.
NATO gündemine gelen raporda yer alan öneriler arasında üye ülkelerin ittifak kararlarını veto etmesinin zorlaştırılması da yer alıyor. Ancak bu planın da Türkiye'nin yanı sıra Macaristan'ın da direnişiyle karşılaşması bekleniyor.
Raporda, İttifak içindeki karar alma süreçlerini hızlandırmak üzere üst düzey siyasi görüşmelerin artırılması ve bu görüşmelerin sadece Brüksel'deki NATO merkezinde değil, bakanlar düzeyinde üye ülkelerde de gerçekleştirilmesi tavsiye ediliyor. Raporda örnek olarak dışişleri bakanlarının ek toplantılar yapabileceği ya da terörle mücadele konusunda içişleri bakanlarının toplanabileceği belirtiliyor.
Uzmanlar komisyonu ayrıca güvenlik politikaları açısından önem taşıyan konularda daha hızlı siyasi tepki verilebilmesi için de bir mekanizma oluşturulmasını öneriyor. Mevcut sistemde üye ülkelerin ortak bildirileri için onay süreci günlerce zaman alabiliyor. Çin'den gelebilecek tehditlere çok daha güçlü bir şekilde odaklanılması da öneriler arasında.
Salı Günü Dışişleri Bakanlarının Gündemine Gelecek
Komisyonun önerilerinin önümüzdeki hafta Salı günü yapılacak NATO dışişleri bakanlarının toplantısında ilk kez üst düzeyde istişare edilmesi bekleniyor. Ardından NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in üye ülkelerle somut bir eylem konsepti oluşturması ve çalışmaların bir sonraki NATO zirvesine kadar tamamlanması hedefleniyor. Bir sonraki zirvenin önümüzdeki yıl bahar aylarında düzenlenmesi ve ABD'nin yeni başkanı Joe Biden ile tanışma toplantısı işlevi de görmesi planlanıyor.
NATO merkezinden dpa'ya yapılan açıklamada raporun merkeze teslim edildiği teyit edildi ancak raporda yer alan tavsiyelere dair ayrıntı verilmedi. Raporun, dışişleri bakanları toplantısındaki resmi istişarelerin ardından kamuoyuyla paylaşılması öngörülüyor.
On uzmandan oluşan komisyonun eş başkanlığını Almanya'nın eski savunma ve içişleri bakanlarından Thomas de Maizière ile ABD'li eski diplomat Wess Mitchell yaptı. Fransa'nın eski dışişleri bakanlarından Hubert Védrine de komisyonda yer aldı.
DW,dpa/BK,EC