Yaşanan gerilimin sebebi ne?
Priştina ile Belgrad arasında bugünlerde yaşanan krizin sebebi, otomobil plakaları ile ilgili tartışmalar. Kosova hükümeti, yaklaşık bir hafta önce aldığı bir kararla, Sırbistan'dan ülkeye giren otomobillerdeki plakaları tanımayacağını ve bu araçlara geçici olarak Kosova plakaları takılması gerektiğini bildirdi. Hükümet aynı zamanda özel eğitimli polisleri, Sırpların yoğun olarak yaşadığı Kosova'nın kuzey bölgesine konuşlandırdı.
Kosova yönetimi, Sırbistan'ın da yıllardan bu yana Kosova'dan gelen araçlara Sırp plakası takılmasını şart koştuğunu belirterek, aldığı kararı mütekabiliyet ilkesine dayandırıyor. Ancak Priştina'nın tavrını "provokasyon" olarak nitelendiren Belgrad, sınır hattına yakın bölgelerdeki askeri varlığını güçlendirmiş durumda. Kosova'daki NATO gücü (KFOR) de, söz konusu bölgedeki rutin devriye görevlerini son günlerde sıklaştırdı.
Avrupa Birliği'nin tavrı ne?
AB ülkeleri arasında Kosova ile ilgili tutum konusunda ciddi farklılıklar var. Aralarında Almanya'nın da bulunduğu 22 ülke, Kosova'yı 2008 yılından bu yana Sırbistan'dan bağımsız bir ülke olarak resmen tanıyor. İspanya, Yunanistan, Kıbrıs Cumhuriyeti, Slovakya ve Romanya ise, örneğin İspanya'daki Katalanlar gibi, kendi ülkelerindeki azınlıkların ayrılıkçı hareketlerini etkileyeceği düşüncesiyle bugüne dek Kosova'yı tanımış değil. Bu açıdan, diğer Balkan ülkeleri arasında AB'ye tam üyelik ihtimali en düşük görülen ülke halihazırda Kosova.
Sırbistan, Kosova sınırındaki askeri gücünü arttırıyor
Sırbistan'ın AB ile ilişkisi ne durumda?
Sırbistan, bölgenin bir diğer ülkesi olan Karadağ gibi, AB ile tam üyelik müzakereleri yürüten bir ülke. Ancak Belgrad'ın Kosova'yı bağımsız bir ülke olarak tanımaması ve yaşanan Kosova sorunu bu müzakereleri olumsuz anlamda etkiliyor. Ayrıca Rusya'nın ve son dönemlerde Çin'in Sırbistan üzerinde giderek artan etkisi de Brüksel'de Belgrad'a karşı bir güvensizlik yaratıyor.
Sırbistan hükümeti, koronavirüs salgını ile mücadele kapsamında geçen Haziran ayında Rusya'dan Sputnik V ve Çin'den farklı aşılar satın almıştı. Söz konusu aşılara AB'nin ilgili kurumları tarafından gerekli kullanım ruhsatı verilmiş değil.
Diğer çatışma alanları neler?
AB ülkelerinde görüş ayrılığı yaratan bir diğer husus da Arnavutluk ve Kuzey Makedonya ile tam üyelik müzakerelerinin başlaması konusu. AB Komisyonu henüz 2018 yılında iki ülkenin, müzakerelere başlamanın ön koşulu olan gerekli reformları hayata geçirdiğine karar vermiş; ancak başını Fransa'nın çektiği Birlik'e bağlı bazı ülkeler, koşullar bundan sonra üye olmaya aday olacak ülkeler için zorlaştırılana dek süreci frenlemişti.
Ursula von der Leyen
Ancak bu engelin kalkmasının ardından bu kez de Bulgaristan, Kuzey Makedonya ve Arnavutluk ile tam üyelik müzakerelerine karşı çıkarak süreci bloke ediyor. Sofya'nın bu tavrının ardında yatan neden ise, Kuzey Makedonya yönetimini, lisanında, halkın içinde ve tarihinde Bulgar köklerinin varlığını resmen kabul etmeye zorlamak.
Kendi ile ilgili olmayan bir tartışmada "esir" olduğunu ifade eden Tiran, yaşanan gelişmelerden duyduğu rahatsızlığı dile getiriyor.
Yaklaşık iki hafta önce çeşitli Balkan ülkelerine ziyaretlerde bulunan Almanya Başbakanı Angela Merkel de, bölge devletleri ile AB arasındaki süreçlerin tıkanmasından duyduğu hoşnutsuzluğu dile getirmişti.
Nasıl devam edebilir?
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Kuzey Makedonya ziyareti sırasında, sene sonuna dek sürece yeni bir hareketlilik kazandırılacağına dair umutlu olduğunu ifade etmişti. 6 Ekim Çarşamba günü Slovenya'da yapılacak olan zirvede AB'ye üye ülkelerin devlet ve hükümet başkanları konuyu ele alacak.
Vuçiç'in sağlık durumu kötüleşti, görüşmeleri iptal edildi
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vuçiç'in sağlık durumunun kötüleştiği ve önümüzdeki günlerde yapması planlanan tüm toplantılarının iptal edildiği bildirildi.
Cumhurbaşkanlığından yapılan açıklamada, Vuçiç'in kendini iyi hissetmediğini ve doktorunun tavsiyesi üzerine önümüzdeki günlerde yapması planlanan tüm görüşmelerinin iptal edildiği kaydedildi.
Bu arada, Vuçiç'in bu akşam Belgrad'a gelmesi beklenen AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ile görüşmesi planlanıyordu.
Rusya'dan Kosova'da çatışma uyarısı
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, çatışma ihtimalinden kaçınılması için Kosova'ya özel kuvvetlerini ülkenin kuzeyinden çekmesi için baskı yapılması gerektiğini söyledi.
Zaharova, Kosova ve Sırbistan arasındaki gerginliğin artmasının sebebinin Arnavut yetkililerin sorumsuz eylemleri olduğunu ileri sürdü.
Kosova'nın kuzeyinde durumun kötüleştiğini vurgulayan Zaharova, Kosova'nın trafiğin akışına engel olduğunu, ülkenin kuzeyinde polis, özel kuvvet, zırhlı araç ve ağır silahların yoğunlaştırıldığını, sivillerin şiddete maruz bırakıldığını ve bunlardan birçoğunun hastaneye kaldırıldığını iddia etti.
Sırp Belediyeler Birliği'nin kurulmasının bölgedeki Sırpların hak ve menfaatlerinin garanti altına alınmasının etkili bir yolu olacağını savunan Zaharova, son gelişmelerin Kosova'nın bölgedeki Sırplar ülke dışına itme girişimi olduğunu ileri sürdü.
NATO'ya ve Avrupa Birliği'ne hukusuzluğa izin vermeme ve sivil halkı korumak için sorumluluk alma çağrısı yaptığı açıklamada Zaharova, bölgedeki durum açık çatışmaya dönüşmeden önce Kosova özel kuvvetlerinin bölgeden çekilmesi için Priştine'ye baskı yapılması gerektiğini söyledi.