Muslim Port Haber Merkezi
William Henry Abdullah Quilliam Kimdir?
1856'da Liverpool'da doğdu. Dindar Hristiyan bir ailenin Viktoryan bir beyefendisi olarak avukatlık mesleğini icra ederken karşılaştığı adlî vakıalar onu toplumun ahlakını ve dini sorgulamaya yöneltti. 21 yaşında Tunus ziyaretinde İslam ile tanıştı ve Müslüman oldu.
Liverpool'da insanları İslam'a davet etmek için konferanslar vermeye başladı. Workingman's Temperance Society'de ilk konuşmasını yaptı. Bu toplantıda Ali Hamilton ve Elizabeth Fatima Cates Müslüman oldular. Henüz yeni başlıyordu.
Günden güne sayıları artan İngiliz Müslümanlar, Liverpool halkının dikkatini çekmeye başladı. Abdullah Quilliam'ın mescidine saldırıların ardı arkası kesilmiyordu. Mescidde düzenlenen düğün ve cenazeleri bile sabote ediyorlardı. Müslümanlar ise korkmadan yollarına devam ettiler.
Londra'daki Hareketlilik Sultan'ın Dikkatini Çeker
1890'da oyun yazarı Hall Caine, Mahomet adlı bir tiyatro oyununa Liverpool Müslümanlarının tepkisi sert oldu. The Times'a mektup gönderdiler, Lord Chamberlain'a baskı yaptılar. Bu hareketlilik Sultan Abdülhamid'in dikkatini çekti.
Abdülhamid'in davetiyle Abdullah Quilliam, oğlu Robert Ahmed ile İstanbul'a geldi. Sultan kendisine bazı nişanlar vermek istedi ancak Abdullah kabul etmedi. Sultan'ın Liverpool'da bir okul açma projesini ve desteğini alarak İngiltere'ye geri döndü.
İstanbul'un desteği ile Liverpool Camii, içinde kütüphane, müze, derslik ve matbaanın da olduğu büyük bir külliyeye dönüştü. Müslümanların çocukları burada eğitim görmeye başladı. İngiltere'ye gelen Osmanlı diplomatlarının uğrak yeri oldu.
Liverpool'da The Crescent gazetesi ve aylık Islamic World dergisi Abdullah Quilliam editörlüğünde yayın hayatına başlar. Böylece İslam dünyası ile bağlar tesis edilir. İslam'a yapılan saldırılara cevap verilir. Haftalık Müslüman olanların listesi yayınlanır.
Islamic World, 20 ülkeye dağıtılır. Abdullah'ın Faith of Islam isimli kitabı 13 dile çevrilir. Kraliçe Victoria, bu kitaptan iki adet sipariş verir. Abdullah ise bu dönemde İslam dünyasının önemli isimleriyle yazışmalar yapar.
Londra'da Müslüman Çocuklar İçin 'Medine Evi' Kurulur
Liverpool'da genişleyen İslam cemaatinin çocukları için bir lise kurulur. Müfredatta Fransızca, Almanca, Klasik Latince, Arapça, Türkçe ve Farsça dersler bulunur. Müslüman çocuklar İngiltere'nin önemli kolejleri için yetiştirilir.
Abdullah Quilliam, Liverpool'da "Medine Evi" ismini verdiği bir kurum geliştirir. Burada sokağa atılan, yetim-öksüz, istenmeyen İngiliz çocuklarını toplar. Çocuklar Müslüman olarak yetiştirilir ve Müslüman isimleri verilir. Abdullah, Enstitü'yü pazar günleri Müslüman olmayanlara da açar. Halka dinler tarihi, jeoloji, tarih konularında konferanslar verir. Balık tutma, kayık gezintisi, piknik gibi etkinliklerde Liverpool halkını İslam ile tanıştırır.
Lordlar kamarası üyesi Henry Stanley of Alderley'in Müslüman olması İngilizleri şok eder. Kiliseler kafirlere karşı seferberlik başlatır, medya Liverpool Müslümanlarını Osmanlı casusluğu ile suçlamaya başlar.
Profesör Nasrullah Warren, Profesör Haschem Wilde, Vali Resched P. Stanley gibi pek çok kişi Müslüman olmuştur. Bu süreçte Quilliam'in daveti ile yaklaşık 600 İngiliz İslam ile şereflenir. Bu kitlenin sayısı bugün 15.000 civarındadır.
Abdulhamid Sonrası Bağlantı Kopar
Artan baskılar, İstanbul'da 1908'da Abdülhamid'in indirilmesi ile desteklerin kesilmesi, eşi Hannah'ın 1909'da vefatı, I. Dünya savaşı ve İslam dünyasının parçalanması üzerine Şeyh Abdullah sırra kadem basar. Liverpool cemaatini bir süre oğlu Ahmed ve Bilal idare eder.
1932 yılında Londra'da vefat eden William Henry Abdullah Quilliam, Brookwood Mezarlığı'nda kendisi gibi Müslüman olan ve Kur'an-ı Kerim'in İngilizce mealini kaleme alan Marmaduke Pickthall'in yanında yatmaktadır.
Hidayet böyle bir şey. İslam, Liverpool'da doğmuş bir İngiliz'i aziz ederken; İslam düşmanlığı da İstanbul'da doğmuş bir nasipsizi popyonlu patates çuvalına çevirir. "Hâlbuki bütün izzet ve şeref Allah’a aittir." (Nisâ, 139)
*Bu yazı, Hüseyin Gökalp beyin konu üzerine sosyal medya üzerinden yapmış olduğu derlemesinden alınmıştır.
