Muslim Port Haber Merkezi | Salih Eser
Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıyla birlikte 27 Eylü'de başlayan çatışmalar sona erdi. Böylece 100 yıldır süren krizde yeni bir aşamaya geçilmiş olundu.
Anlaşma sonrası Bakü'de sevinç, Erivanda hüzün ve protesto vardı.
Operasyonlar sonucunda Ermenistan işgal ettiği toprakların büyük bölümünde kaybederken anlaşmayla geri kalan önemli noktaları da teslim ederek çekilmeye imza attı. Dahası Ermenistan'ın ekonomik yetersizliği gün yüzüne çıkt. Askeri mühimmat yetersizliği ya da eski zırhlılara sahip olması bozgun yemelerinin başlıca nedeni olarak gösterildi.
Rusya, Sovyetler Birliği'nin Yıkılışından Sonra İlk Kez Dağlık Karabağ'da
Savaşın heaspta olmayan kazananı ise Rusya oldu. Zira anlaşma kapsamında Rusya'nın 2 bine yakın barış gücü askerini bölgeye konuşlandırması kararı çıkmıştı. Böylece Rusya, Sovyetler'in yıkılmasından sonra bölgeye askeri olarak dönmüş oldu. Yani doğrudan Azerbaycan sahasında askeri varlık oluşturmuş oldu. Ermenistan üzerindeki hakimeyetini ise hem pekiştirmiş hem de artırmış oldu.
Azerbaycan ise 1994'te Ermenistan ile imzladığı anlaşmadan bu yana bölgedeki 7 büyük noktayı geri aldı. Ermenistan'ın yenilgiyi kabul ederek çekilmesiyle varılan anlaşmayla da 3 büyük noktanın daha Azerbaycan verilmesine imza atıldı.
Nahçivan'a Koridor Açılması
Azerbaycan'ın anlaşmayla bir kazanımı da Nahçıvan ile bağlantı yolu açması oldu. Anlaşmaya göre Ermenista'dan Dağlık Karabağ'a Laçin üzerinden Rusya'nın kontrolünde bir koridor verilirken karşılığında ise Nahçıvan'a bağlantı yolu açılmış oldu.
Bu durum 30 yıldır başta Türkiye'nin ve Batı'nın arzuladığı bir bağlantı koridoruydu. Anlaşmayla koridor açılacak olsa da Rusya'nın kontrolünde olması yine riskleri beraberinde getirmiş oldu.
Anlaşma'da Yer Almayan Bölge
Dağlık Karabağ'ın merkezi Hankendi ve Hocalı'nın da olduğu küçük bir bölgeye anlaşma metninde yer verilmedi.
Ancak Rusya Savunma Bakanlığı yayınladığı bir haritada bu bölgenin Azerbaycan ile olan tüm sınırına farklı aralıklarla gözlem noktaları kurarak burayı adeta defakto Dağlık Karabağ bölgesi haline getirecek.
Türkiye'nin Misyonu
Taraflar arasındaki anlaşma metninde Türkiye'ye yer verilmedi. Rusya bu anlaşmayla Minsk grubunu ise bertaraf etmiş oldu. Bunun yerine Türkiye tamamen sürecin dışında tutulmamak adına anlaşma çerçevesine dahil edildi.
Türkiye ve Rusya Savunma Bakanları'nın birlikte imzaladığı ek anlaşmayla Türk askeri de bölgede varlık gösterebilecek.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de, "Türkiye ateşkese gözlemcilik yapmada rol alacaktır." sözleriyle durumu ilan etmişti.
Ermenistan: Karabağ'ın Statüsü Acilen Netleştirilmeli
Dağlık Karabağ'da yenilgiyi kabul eden Ermenistan Devlet Başkanı Sarkisyan ise adeta son bir çırpınışla bölgede anlaşmada belirtilmeyen, Dağlık Karabağ'ın statüsünün acilen netleştirilmesi gerektiğini belirterek bu konuda yetkinin Minsk Grubu'nda olduğunu vurguladı.
Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanan anlaşma kapsamında 2 bine yakın Rus barış gücü askerinin bölgeye konuşlandırılmaya başlaması üzerine Ermenistan bölgenin gelecekteki statüsünün netleştirilmesi için uluslararası müzakere yapılmasını talep etti.
Sarkisyan statünün acilen belirlenmesinin gerekli olduğunu belirterek bu konuda yetkinin Rusya, ABD ve Fransa'nın eş başkanlığını yaptığı Minsk Grubu'nda olduğunu söyledi.
Rusya, Ermenistan ve Azerbaycan arasında imzalanan anlaşmada bölgenin statüsüyle ilgili bir madde yer almıyor. Rusya, anlaşmanın imzalanmasının ardından yaptığı açıklamada, Dağlık Karabağ'ın statüsü konusunun, Ermeni ve Azeri mültecilerin bölgeye geri dönmesi sonrasında etnik ve mezhepsel durum da hesaba katılarak ele alınması gerektiğini vurgulamıştı.
Batı, Minsk Grubu Çerçevesinde Çözüm İstiyor
Rusya'nın bölgeye asker konuşlandırması Moskova'nın bölgedeki nüfuzunu genişletmesi olarak değerlendiriliyor. Batılı ülkeler ise Dağlık Karabağ ihtilafının, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Minsk Grubu tarafından müzakere edilerek çözüme kavuşturulmasını destekliyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un ofisinden Perşembe akşamı yapılan açıklamada Dağlık Karabağ'da bütün taraflar için 'kalıcı, adil ve kabul edilebilir' siyasi bir çözüm bulunması için Fransa'nın yardıma hazır olduğu belirtildi.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov dün yaptığı açıklamada, Minsk Grubu'nun diğer eş başkanları olan Fransa ve ABD'den yetkililerin Dağlık Karabağ konusunu görüşmek üzere "yakın zamanda" Moskova'ya geleceğini duyurmuştu.
