İran Dışişleri Bakanlığı’nın Helmand Nehri’ne ilişkin açıklamasının ardından, Tahran yönetimi ve Taliban arasında tansiyon yükseliyor.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, ülkesinin Helmand Nehri’ndeki su hakları talepleri konusunda Taliban hükümetine sert bir uyarıda bulunarak Taliban’ı uyarıları ciddiye almaya ve bunu sıradan bir konuşma olarak görmemeye çağırdı. Reisi, Afgan yöneticilerinin İranlı uzmanların barajı ziyaret etmesine ve durumu doğrulamasına izin vermesi gerektiğini belirtti. İran’ın uyarılarına yanıt ise Taliban hükümet sözcüsü Zebihullah Mücahid’den geldi.
Mücahid Twitter’dan yaptığı açıklamada iki ülke arasındaki siyasi iklime zarar verilmemesi uyarısında bulunarak, “İran makamları önce Helmand suları hakkındaki bilgilerini araştırmalı ve ardından taleplerini uygun kelimelerle ifade etmelidir. Gerçekler doğru bir şekilde incelenmezse iki İslam ülkesi arasındaki siyasi iklime zarar gelecek ve bu hiçbir tarafın çıkarına olmayacak” dedi.
Taliban hükümetindeki Enerji ve Su Bakanlığı Müsteşarı Abdullatif Mansur, Afganistan’ın Helmand Nehri’nin suları hakkına ilişkin imzalanan anlaşmaya bağlı olduğunu, ancak kuraklık ve iklim değişikliğinin genel olarak suyu etkilediğini söyledi. Mansur, “Tüm taraflar kışkırtıcı açıklamalar yapmayı bırakmalı, sorunlar anlayış ve diyalog yoluyla çözülmelidir” dedi.
Mansur, “1973 anlaşması, İran tarafının Hermand Nehri’ne ilişkin taleplerini açıkça ve herhangi bir belirsizlik olmaksızın tanımladı” dedi.
Mansur, İran Cumhurbaşkanı’nın açıklamalarına yanıt olarak, “Sorun bir hesap verme meselesiyse, son kırk yıldan beri İran’a giden milyarlarca metreküp fazla suyun hesabı sorulmalıdır” dedi. Ancak İran Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Taliban’ın açıklamasının yanlış konular içerdiği ve İran İslam Cumhuriyeti’nin bunları şiddetle reddettiği belirtildi.
İran’dan yapılan açıklamada, “Anlaşmada öngörülen yükümlülükleri yerine getirmediler, İran’ın su hakkının serbest bırakılması için gerekli işbirliğini sağlamadılar ve İran yasal su hakkını alamadı. Anlaşmaya göre, İran uzmanlarının Helmand Nehri’nin seyrini ve kaynağını ziyaret etmelerine izin verilmediği sürece, hiçbir yorum kabul edilmeyecek” ifadelerine yer verildi.
İran İle Afganistan Arasındaki Su Krizinin Geçmişi
İran ve Afganistan 1973’te, İran İslam Cumhuriyeti’nin yılda 850 milyon metreküp kullanmasına izin verilen, onlarca yıldır gerilim kaynağı olan nehrin sularını paylaşma konusunda bir anlaşma imzaladı. Tahran yıllardır Afgan hükümetlerini bu kotaya uymamakla suçluyor.
Söz konusu gelişmeler, geçen yıl Eylül ayında Devrim Muhafızları’na bağlı Tasnim ajansının Taliban hükümetini eski Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin sınır bataklıklarının tuz toprağına dönüşmesine neden olma politikası hakkındaki suçlamalarıyla İranlı milletvekillerinin Reisi hükümetine talepte bulunmasının ardından yaşandı.
