Muslim Port Haber Merkezi | Sevde Köse
Doğumu ve Gençliği
İsmail Abdülselam Ahmed Heniyye 23 Ocak 1962'de Gazze Şeridi'nde, ailesinin işgal altındaki Askalan kentine bağlı El-Cura köyünden göç ederek sığındığı El-Şati mülteci kampında doğdu.
Eğitim ve Öğretim Hayatı
İlkokul ve ortaokulu Birleşmiş Milletler Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) okullarında ve liseyi El-Ezher Enstitüsü’nde okudu. Ardından 1987 yılında Gazze'deki İslam Üniversitesi'ne kaydoldu ve buradan Arap Edebiyatı bölümünden mezun oldu.
Heniyye, spor faaliyetlerine olan ilgisinin yanı sıra üniversite eğitimi sırasında Öğrenci Birliği Konseyi'nin aktif bir üyesiydi. Gazze İslam Üniversitesi'nde çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 1992'de dekan oldu. 1997'de İsrail tarafından esareti sonrası serbest bırakmasının ardından Şeyh Ahmed Yasin'in makamında yer aldı.
Siyasi Tecrübesi
İsrail işgal makamları Heniyye'yi ilk kez 1987 yılında, Filistin İntifadası'nın patlak vermesinden kısa bir süre sonra esir aldı ve 18 gün hapiste kaldı. Daha sonra ise 1988'de ikinci kez esir aldı ve altı ay işgal zindanlarında kaldı.
Heniyye 1989 yılında Hamas'a üye olma suçlamasıyla tekrar İsrail hapishanesine girdi ve burada üç yıl esir kaldı. Sonrasında Lübnan'ın güneyindeki Merc el-Zuhur bölgesine sürgün edildi. Ancak bir yıl sürgünde kaldıktan sonra Oslo Anlaşması'nın imzalanmasının ardından Gazze Şeridi'ne geri döndü ve Gazze'deki İslam Üniversitesi'ndeki İslami Kutla’nın başkanı oldu.
Heniyye, Ocak 2006 başında yapılan yasama seçimlerinde Filistin Yasama Konseyi'ndeki sandalyelerin çoğunluğu kazanan Değişim ve Reform Listesi'ne başkanlık etti. Şubat 2006'da ise Hamas tarafından kurulan Filistin hükümetinin başına geçti.
Birçok suikast girişimine ve baskıya maruz kaldı; 6 Eylül 2003'te Şeyh Ahmed Yasin de dahil olmak üzere Hamas liderlerini hedef alan bir İsrail saldırında elinden yaralandı ve 14 Ekim 2006'da uluslararası bir turdan döndüğünde Gazze'ye girişi engellendi.
Ayrıca, 20 Ekim 2006'da Gazze'de el-Fetih ve Hamas arasında silahlı çatışmalar sırasında konvoyuna ateş açıldı. İsrail, Gazze'ye yönelik savaşlarında onu öldürmek amacıyla Gazze'deki evini bombaladı.
Hamas'ın askeri kanadı Şehit İzzeddin el-Kassam Tugayları'nın Gazze Şeridi'nde aylardır süren güvensizlik ortamı sonlandırmak amacıyla Gazze Şeridi'ndeki güvenlik hizmetlerinin kontrolünü ele geçirmesinin ardından 14 Haziran 2007'de Filistin Yönetimi Başkanı Mahmud Abbas tarafından görevden alındı. Heniyye bu kararı reddetti ve Gazze merkezli “Makale Hükümeti” olarak adlandırılan yapının başkanlığını sürdürmeye devam etti.
Heniyye, Filistin Yönetimi ile ulusal uzlaşıya kapı açmaya istekliydi ve kapsamlı bir uzlaşı süreci çerçevesinde geçici hükümetin başkanlığından feragat etmeyi kabul ettiğini açıkladı.
Bunun sonucunda, 2 Haziran 2014 tarihinde akademisyen Rami Hamdallah başkanlığında yeni bir hükümet ilan edildi. İsmail Heniyye yeni hükümetin kurulması dolayısıyla Filistin halkını kutlayarak “Ulusal birlik ve direnişin her şekilde başarıya ulaşmasını sağlamak için bugün hükümeti gönüllü olarak devrediyorum.” dedi.
Hamas Liderliği
6 Mayıs 2017 tarihinde Hamas Şura Konseyi, Katar'ın başkenti Doha'da ve Gazze'de televizyon bağlantı sistemi (video konferans) yoluyla eş zamanlı olarak yapılan seçimlerin ardından Heniyye’yi siyasi büro başkanı olarak seçti.
Heniyye de dahil olmak üzere Gazze'den bazı Hamas liderlerinin seçimlere katılmak üzere Katar'a gitmesi gerekiyordu, ancak seçim sürecine sayılı günler kala Refah Kapısı'nın kapatılması buna engel oldu.
Emperyalistler “Terör” Listesine Aldı
31 Ocak 2018 tarihinde ABD Dışişleri Bakanlığı Heniyye'nin adını “terör listesine” aldı. Bu karar, dönemin ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak tanıma kararı nedeniyle Washington ile Filistinliler arasında gerginliğin yaşandığı bir dönemde alındı.
Hamas kararı “gülünç” olarak nitelendirdi ve “sanki biz Filistinliler de Amerika'dan iyi hal belgesi bekliyorduk” açıklamasında bulundu.
Aksa Tufanı
İzzeddin el-Kassam Tugayları Genelkurmay Başkanı Muhammed Dayf, 7 Ekim 2023'te kara, deniz ve hava saldırısı ile direnişçilerin Gazze çevresindeki bazı yerleşim yerlerine sızmasını içeren Aksa Tufanı Operasyonu düzenlendiğini duyurdu. İşgalci İsrail ordusu buna karşılık Gazze Şeridi'nde Demir Kılıç Operasyonu adını verdiği bir askeri operasyonu başlattığını duyurdu. İşgal ordusu Gazze çevresindeki tüm İsrailli yerleşimcileri bölgeden tahliye ederek Gazze'ye yönelik yoğun hava bombardımanı başlattı.
Savaşın ikinci gününün sabahında İsrail işgal savaş uçakları Gazze Şeridi'ndeki çeşitli hedeflere şiddetli saldırılar düzenleyerek sivil binaları hedef aldı.
10 Kasım 2023'te İsrail işgal uçakları Heniyye’nin torununu, yerinden edilmiş insanların sığındığı bir okuldayken bombaladı. Yaklaşık 10 gün sonra Heniyye’nin en büyük torunu evine düzenlenen bir İsrail hava saldırısı sonrasında şehit oldu.
1 Nisan 2024'te İsrail polisi Heniyye’nin kız kardeşlerinden birini Negev'deki BirSeba şehri yakınlarında hareketin üyeleriyle iletişim kurmak gibi suçlamalarla esir aldı.
10 Nisan 2024'te İsrail işgali, İsmail Heniyye’nin 3 oğlunu, sıla-i rahim amacıyla Ramazan Bayramı'nı kutlamak için 5 oğluyla birlikte bir arabada seyahat ederken şehit etti.
İsrail işgal ordusu, Heniyye’nin oğullarının şehit edilmesinin İç Güvenlik Teşkilatı (Shin Bet) ile birlikte planlanan bir suikast operasyonu olduğunu açıkladı.
Esaret Emri
Uluslararası Ceza Mahkemesi Savcısı Karim Han 20 Mayıs 2024 tarihinde yaptığı açıklamada, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu ve Savunma Bakanı Yoav Galant'ın yanı sıra Haniye, Dayf ve Gazze’deki Hamas lideri Yahya Sinvar hakkında Ekim 2023'te meydana gelen olayların ardından tutuklama emri çıkarılması için mahkemeye talepte bulunduğunu duyurdu.
Han kendi ifadesiyle, “Sinvar, Dayf ve Heniyye'nin İsrail'de savaş suçu ve insanlığa karşı suç işlemekten sorumlu olduklarını gösteren makul gerekçeler olduğunu” söyledi.
Bu kararı yorumlayan Hamas lideri Sami Ebu Zuhri, Reuters'a yaptığı açıklamada “Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin kararının ‘kurban ile celladı eşitlediğini’ söyledi.
Tahran'daki Suikast
Hamas, 31 Temmuz 2024 Çarşamba günü sabaha karşı İsmail Heniyye'nin İran'ın başkenti Tahran'da şehit olduğunu duyurdu.
Hamas tarafından yapılan açıklamada Hamas liderinin “Tahran'da kaldığı eve düzenlenen hain bir Siyonist saldırı sonucu şehit olduğu” belirtildi.
Bir başka açıklamada ise İran Devrim Muhafızları “Heniyye'nin Tahran'da şehit edilmesi olayının boyutlarını inceliyoruz” ifadelerini kullanarak soruşturma sonuçlarını daha sonra açıklayacaklarını belirtti.
İran Haber Ajansı, Tahran'daki evlerinin hedef alınması sonucunda Heniyye ve bir korumasının şehit olduğunu kaydetti.
Heniyye, yeni İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın yemin törenine katılmak için Tahran'da bulunuyordu.
*Yazımız Al Jazeera kanalında yayınlanan makaleden çeviri yapılmıştır.
